Overschatting van jezelf
Waarom we soms beter kijken dan geloven
Mijn zoon was zes toen hij me bloedserieus zijn voetbalstrategie uitlegde. Hij zou wachten tot het einde van het seizoen. Pas als duidelijk was wie er kampioen van Spanje werd, zou hij voor die club kiezen. Dan kon hij meteen ook de Champions League winnen. Logisch toch? Dat soort logica is vertederend, juist omdat het volledig losstaat van realiteit. Maar naarmate je ouder wordt, wordt zelfkennis steeds belangrijker. De linksbackpositie in de JO13-3 van de plaatselijke voetbalclub is dan wellicht al een bijzonder respectabel eindstation.
Zelfkennis helpt je om het midden te vinden tussen overschatting en onderschatting. Beide kunnen je carrière of reputatie behoorlijk in de weg zitten. En hoe hoger je komt, hoe minder vaak mensen je nog eerlijke feedback geven. Dan wordt het cruciaal om zelf te weten waar je staat.
Overschatting – De val van Jadon Sancho
Een actueel voorbeeld komt uit het profvoetbal. Jadon Sancho, ooit het grote talent van Borussia Dortmund, maakte in 2021 de overstap naar Manchester United voor zo’n 85 miljoen euro. Een bedrag dat normaal gesproken wordt neergelegd voor spelers die het verschil maken op het hoogste niveau.
Sancho, toen 21, had zijn zinnen gezet op een basisplaats bij een van de grootste clubs ter wereld. Hij zag zichzelf als absolute ster in wording. Maar het pakte totaal anders uit. Zijn prestaties bleven achter, hij leek zich onvoldoende aan te passen aan het speltempo en de intensiteit van de Premier League. In 2023 kwam hij zelfs in een publiek conflict met coach Erik ten Hag, omdat hij weigerde te erkennen dat zijn trainingsinzet te wensen overliet. Sancho noemde zichzelf “een zondebok”, maar de club – én de buitenwereld – zagen iets anders: een speler die niet in staat was realistisch naar zichzelf te kijken. Hij werd verbannen uit de selectie en keerde uiteindelijk op huurbasis terug naar Dortmund. De schade aan zijn imago en carrière is aanzienlijk.
Een klassiek voorbeeld van overschatting: een speler die dacht dat talent op zichzelf voldoende was, terwijl de top vraagt om zelfreflectie, aanpassing en constante inzet. Juist als niemand je meer corrigeert, moet je zelf weten wat je tekortschiet.
Onderschatting – Te bescheiden voor succes
Maar onderschatting is minstens zo schadelijk. Onlangs vertelde een bondscoach over een jonge verdedigster die al jaren uitblonk bij haar club, maar zich niet aanmeldde voor de nationale selectie. Ze dacht dat ze “net niet goed genoeg” was, ondanks dat haar statistieken dat tegenspraken. Pas na expliciet te zijn uitgenodigd, durfde ze het aan. Inmiddels is ze basisspeler. Ze had niet te kampen met valse bescheidenheid, maar echte onderschatting: het idee dat anderen beter zijn, zonder dat daar een objectieve reden voor is. In haar hoofd was ze nog het meisje van de jeugdopleiding – niet de topverdediger die ze al lang geworden was. Als je jezelf onderschat, loop je kansen mis. Of nog erger: je omgeving rekent op meer dan je denkt dat je kunt leveren, wat tot frustratie leidt bij beiden.
Feedback blijft essentieel
Zelfkennis groeit vaak door feedback – maar naarmate je verder komt, wordt die steeds schaarser. Toen ik zelf bij een nieuwe werkgever begon, nam ik mijn oude reputatie mee: iemand op wie je kunt bouwen, die geen schriftelijke bevestiging nodig heeft. Maar in mijn nieuwe werkomgeving werkte dat juist averechts. Men vond het ongebruikelijk en zelfs verdacht. Afspraken moesten zwart-op-wit. Mijn vertrouwen van vroeger telde hier niet. Terecht, trouwens. Maar ik liep wel meteen achter, omdat ik m’n eigen aannames niet had getoetst. Dat is het lastige met zelfkennis: het is geen statisch bezit. Het verandert met de context. En als je die verandering niet bijhoudt, loop je vanzelf tegen een muur.
Waarom houden we dan zo krampachtig vast aan ons zelfbeeld?
Misschien omdat het comfortabel is. Omdat we onszelf liever als stabiel zien dan als veranderlijk. Maar juist door eerlijk naar jezelf te blijven kijken, blijf je groeien. Niet blijven hangen in wie je was, maar jezelf toestaan om opnieuw te worden wie je kunt zijn.
Durf jij jezelf opnieuw in de spiegel te bekijken?
0 antwoorden
Stuur mij een e-mail als er vervolgreacties zijn.Stuur mij een e-mail als er nieuwe berichten zijn.