Authentiek blijven, zo doe je dat

Leiderschap draait om het vermogen om jezelf te blijven, zelfs wanneer je geconfronteerd wordt met uitdagingen. Het is fascinerend om te zien welke verdedigingsmechanismen ons ego inzet om ons te beschermen tegen afwijzing en schaamte. De paradox is dat deze mechanismen zowel essentieel kunnen zijn voor overleving en succes in de maatschappij, maar tegelijkertijd in de weg staan van het leiden met authenticiteit. De kunst is om bewust te worden van deze tactieken en ze met wijsheid in te zetten, of juist bewust achterwege te laten.

Hieronder volgen enkele methoden die we vaak gebruiken om onszelf niet volledig te tonen, maar die we als leiders kunnen herkennen en doorbreken om authentiek te blijven.

1. Bagatelliseren

Bagatelliseren is het ontkennen van de betekenis van iets of het wegwuiven van je eigen bijdrage aan een situatie. Dit komt veel voor, vooral wanneer we een fout maken of ergens niet in slagen. Als je bijvoorbeeld een doel niet hebt bereikt, kun je zeggen: “Ach, ik had er niet echt mijn best voor gedaan,” of je kunt de waarde van het doel zelf minimaliseren door te zeggen: “Het was toch niet zo belangrijk voor mij.” Dit is een manier om jezelf te beschermen tegen het gevoel van falen.

• • Leiderschapsinzichten: Als leider is het belangrijk om verantwoordelijkheid te nemen voor je acties, maar ook om te weten wanneer iets geen grote impact heeft, zodat je met een open en eerlijke benadering kunt blijven communiceren.

2. De schuld afschuiven

Soms geven we anderen de schuld wanneer we falen. Het werpen van de ‘schaamtebal’ helpt ons om ons niet kwetsbaar te voelen. We kunnen zeggen: “Het was niet mijn schuld, jij deed het,” of “De omstandigheden waren niet eerlijk.” Dit mechanisme komt vaak voor wanneer we ons onterecht behandeld voelen.

• • Leiderschapsinzichten: Het is belangrijk om verantwoordelijkheid te nemen voor je fouten als leider. Wanneer je de schuld aan anderen geeft, kan dit leiden tot verdeeldheid binnen je team en verlies van vertrouwen. Als leider kun je de eigenaarschapcultuur bevorderen door eerlijkheid en transparantie te tonen.

3. Niet concurreren

Leiders die niet willen concurreren, ontkennen vaak dat er een rangorde bestaat of dat er ergens een hiërarchie is. Dit kan voortkomen uit angst voor conflicten of de vrees om onderaan te eindigen. In plaats van te strijden, vermijden ze competitie, wat kan leiden tot onzichtbaarheid binnen de organisatie.

• • Leiderschapsinzichten: Als leider is het belangrijk om de competitie niet te vrezen, maar er bewust mee om te gaan. Een authentieke leider weet wanneer hij moet strijden voor wat hij of zijn team verdient, maar ook wanneer hij samenwerkt om gezamenlijke doelen te behalen.

4. Overpresteren

Overpresteren kan een manier zijn om jezelf te bewijzen en te ontsnappen aan gevoelens van minderwaardigheid. Dit is een veelgebruikte strategie wanneer we onszelf niet goed genoeg voelen en denken dat succes ons waarde geeft. Hoewel overpresteren ons tijdelijk een goed gevoel kan geven, leidt het vaak tot uitputting en frustratie.

• • Leiderschapsinzichten: Authentiek leiderschap betekent dat je niet constant hoeft te overpresteren om waardering te krijgen. Het gaat om het vinden van balans en het stellen van gezonde grenzen. Vertrouw op je vaardigheden en wees comfortabel met wie je bent, zonder jezelf constant te bewijzen.

5. Jezelf groot maken

Sommige leiders proberen hun zelfwaarde te beschermen door zichzelf groter, beter of succesvoller voor te stellen dan ze werkelijk zijn. Dit kan een manier zijn om de angst voor falen of schaamte te maskeren. Het kan echter ook leiden tot onoprechtheid en een gebrek aan verbinding met anderen.

• • Leiderschapsinzichten: Leiders die authentiek blijven, durven kwetsbaar te zijn en hun zwaktes te tonen. Ze hoeven niet altijd ‘de beste’ te zijn, maar kunnen wel hun sterke punten inzetten om hun team te inspireren.

6. Projecteren

Wanneer we onszelf slecht voelen over bepaalde eigenschappen, kunnen we deze eigenschappen op anderen projecteren. Dit betekent dat we negatieve gevoelens over onszelf afleiden door kritiek te geven op anderen. Bijvoorbeeld, als we onzeker zijn over onze sociale vaardigheden, kunnen we anderen afwijzen als ‘mensen die altijd in de spotlight willen staan’.

• • Leiderschapsinzichten: Als leider is het belangrijk om je eigen onzekerheden onder ogen te zien en niet je frustraties op anderen te projecteren. Leiders die authentiek zijn, tonen zelfbewustzijn en gebruiken deze kennis om anderen effectief te ondersteunen zonder hun eigen onzekerheden af te schuiven.

7. Laat jezelf zien

Authentiek leiderschap draait om zelfkennis, zelfacceptatie en het vermogen om onze eigen beschermingsmechanismen te herkennen en te beheersen. Het is een proces van constante reflectie en groei. Als leider moet je je vermogen om kwetsbaar te zijn, eerlijk te communiceren en verantwoordelijkheid te nemen voor je acties voortdurend versterken. Door authentiek te blijven, inspireer je anderen en creëer je een werkklimaat waarin vertrouwen en transparantie centraal staan.

Over de auteur

• 10 april 2025
/ door
• Jaco van der Tang

Ik ben Jaco van der Tang, Managing Partner bij COURIUS, auteur en gastdocent bij onder meer de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam. De drie passies in mijn leven: werk, sport en gezin, strijden continu om voorrang. Als deze passies in balans zijn (en dat betekent niet altijd drie x 1/3) dan ben ik gelukkig. En geluk is een mooi uitgangspunt om zelf goed werk te leveren en dat ook aan anderen over te dragen. Lees verder