Bewust leiderschap: van reactie naar regie

Je neemt je in je leiderschap voor hoe je in contact met anderen wilt zijn. Je wilt rustig blijven, nieuwsgierig zijn, ruimte geven en niet meteen reageren. En toch… voor je het weet doe je het anders als je een stevig gesprek hebt. Een opmerking floept eruit, je onderbreekt iemand of je sluit je af. Terwijl je eigenlijk heel ontspannen had willen handelen. Herkenbaar?

Veel leiders herkennen het spanningsveld tussen wie ze willen zijn en wat er in het moment gebeurt. Dat is niet gek. Volgens neuropsycholoog Margriet Sitskoorn is ons brein van nature gericht op overleven, niet op ‘bewust en verstandig handelen’. En dus reageren we vaak automatisch en impulsief op wat er om ons heen gebeurt. Dat is geen zwaktebod maar gewoon menselijk. Maar het vraagt wel bewust leiderschap om er niet door geleefd te worden.

Waarom onze impulsen vaak voorrang krijgen

Ons brein is gebouwd op snelheid en efficiëntie. Zodra we iets waarnemen dat mogelijk risico of beloning oplevert, reageert het brein razendsnel. Voordat je het doorhebt, heb je al iets gezegd of gedaan. Je automatische systemen, die ook energiebesparend zijn, springen in. Die patronen zijn vaak oud en vertrouwd en daarmee ook hardnekkig en lastig te veranderen.

In momenten van stress of tijdsdruk krijgt het automatische brein nog meer de overhand. En dat is precies wanneer je als leider juist zélf kalm en bewust zou willen blijven. Het wringt.

Daarnaast geven onze hersenen de voorkeur aan gedrag dat snel iets oplevert. Een snelle opmerking om je punt te maken, een directe beslissing zonder overleg, een kritische blik in plaats van een open vraag. Het voelt daadkrachtig maar dat is het niet altijd.

Wat dit betekent voor je leiderschap

In leiderschap draait het vaak om het creëren van ruimte. Ruimte voor anderen om bij te dragen, voor jezelf om te reflecteren en voor het team om samen te werken. Maar als impulsen voortdurend het voortouw nemen, wordt die ruimte steeds kleiner. Er is dan vooral reactie en weinig keuze.

Een leider die zijn of haar impulsen niet herkent, handelt vaak uit automatismen. En dat is voelbaar. In je toon, in je timing, in de sfeer van je team.

Dat wil niet zeggen dat je alle controle moet hebben. Het gaat erom dat je leert herkennen wanneer een reactie gestuurd wordt door oude reflexen, en wanneer je handelt vanuit bewuste keuze.

Wat kun je doen?

Bijgaand 5 praktische tips om je leiderschap te versterken. Zodat je gedrag niet meer een automatische reactie is, maar bewust gedrag is waarbij je de regie houd.

1. Bouw vertraging in.

Neem letterlijk een ademhaling voordat je iets zegt of beslist. Die ene seconde kan het verschil maken tussen automatisch reageren en bewust handelen.

2. Word nieuwsgierig naar je eigen patronen.

Kijk terug op situaties waarin je ‘anders had willen reageren’. Wat triggert jou? Waar word je ongeduldig? Wanneer voel je de neiging om te controleren, af te kappen of te verdedigen?

3. Reflecteer kort maar vaak.

Houd kleine reflectiemomenten voor jezelf: aan het eind van een overleg, of aan het begin van je dag. Wat wil ik vandaag vaker oefenen? Wat wil ik minder laten gebeuren?

4. Maak het onderwerp van gesprek.

Deel met je team dat ook jij werkt aan bewuster leiderschap. Nodig uit tot feedback. Hoe ervaren zij jouw manier van reageren? Waar zit ruimte?

5. Zoek steun in reflectie.

Werk met een coach of sparringpartner die je helpt je automatische patronen te herkennen. Iemand die je herinnert aan je intentie, juist op momenten dat je daar zelf even niet bij kunt.

Waarom vertragen het verschil maakt

Leiderschap vraagt om bewustzijn. Niet perfectie, maar aanwezigheid. Als jij leert je impulsen te herkennen en ruimte maakt tussen prikkel en reactie, ontstaat er iets fundamenteels: keuzeruimte. En waar ruimte is, is contact. Met jezelf. En met de mensen aan wie je leidinggeeft.

Bij COURIUS helpen we leidinggevenden en medewerkers om die ruimte te vergroten. In coaching, via leiderschapsontwikkeling en met teamontwikkeling. Zodat je niet geleefd wordt door wat je altijd al deed, maar bewuster kunt kiezen hoe je leidt.

Wil je ontdekken wat dat voor jou kan betekenen? Bekijk onze casestudy over talentontwikkeling en leiderschap: www.courius.com/case-study-talentontwikkeling