Waar zijn de getalenteerde vrouwen?

Vraag jij je als leidinggevende wel eens af ‘Waar zijn die getalenteerde vrouwen, ik zie ze niet?’ Dan verandert dit artikel je mindset.

Klei

Geef een groep vierjarige jongens elk een stuk klei. Geef een groep vierjarige meisjes elk een stuk klei en kijk wat er gebeurt. De jongens boetseren van hun klei de meest bizarre vormen. Zij gaan volledig op in hun eigen creaties en roepen voortdurend ‘kijk, eens hoe groot  de mijne is!’ Bij de meisjes gaat het anders. Ieder van hen pakt een klein stukje klei en begint er mee te draaien. Ondertussen kijken ze naar elkaar om te zien wat de ander gaat doen. De dapperste boetseert er een poppetje van. Of een konijntje. Prompt maken de andere meisjes hetzelfde figuurtje na. Aan het eind hebben de jongens de meest fantasierijke bouwsels, al dan niet half instortend, en de meisjes hebben een heleboel kleine identieke figuurtjes gemaakt.

Dit experiment is gedaan door Prof. Dr. Deborah Tannen die communicatie rituelen onderzoekt. Zij ontdekte dat van jongs af aan jongens en meisjes rituelen hanteren die enorm van elkaar verschillen. Jongens zijn doorgaans gericht op status die zij ontlenen aan de grootste, de meest gedurfde, de sterkste, de beste, de meeste etc. hebben. Zij gaan de competitie met elkaar aan om te bepalen wie aan de top staat. Meisjes zijn veelal gericht op de verbondenheid in de groep: zij kijken elkaar aan en imiteren elkaar. Of dit verschil is aangeboren of dat het door onze cultuur wordt ingegeven, daar zijn de wetenschappers nog niet uit. Hoogstwaarschijnlijk zal het een combinatie van nature/nurture zijn.

Verschillen op de werkvloer

Tannen laat in haar onderzoeken zien dat deze verschillen ook doorwerken op de werkvloer. Om het los te halen van gender, spreekt zij van masculiene en feminiene communicatie rituelen. Niet alle mannen zijn gericht op het maken van carrière en het binnenhalen van status symbolen zoals een kantoor op de bovenste verdieping en een grote auto. En niet alle vrouwen zijn gericht op sociale cohesie. Je kunt wel stellen dat het gros van de mannen de masculiene rituelen hanteert en het gros van de vrouwen de feminiene rituelen. Even voor de duidelijkheid: het een is niet beter dan de ander.

Als je vervolgens kijkt naar hoe bedrijven en organisatie structuren zijn ingericht, dan is dat grotendeels masculien. Bonus systemen, top down aansturing, het strategisch spel spelen, ideeën kapen tijdens een vergadering, onderhandelen voor een hoger salaris, zijn typisch handelingen die passen binnen het masculiene ritueel. Mannen hebben hun hele leven deze tactieken geoefend, zijn daar goed in en beleven er plezier aan. De meeste vrouwen daarentegen hebben grote moeite om zich dit eigen te maken. Geen wonder, het staat haaks op het ritueel dat zij van jongs af aan kennen. Zij hebben dus onbewust een achterstand op mannen als het gaat om de zichtbaarheid van hun competenties op het werk.

Ruimte voor vrouwen

Natuurlijk is de vraag legitiem of een overwegend masculiene organisatie opgewassen is tegen de eisen van deze tijd. Een plattere structuur, meer diversiteit en zelfsturing implementeren is, hoe lovenswaardig ook, een klus van jaren. Toch kan je al met minder rigoureuze ingrepen meer ruimte voor vrouwen creëren, zodat hun talenten zichtbaarder worden. Met name in een viertal situaties hebben vrouwen hinder van het masculiene ritueel, te weten bij:

• sollicitaties
• onderhandelingen
• presentaties
• tijdens vergaderingen

‘Omstandigheden’ versus ‘het ligt aan mij’

Bij een slecht behaald resultaat, zegt een vrouw ‘dat ligt aan mij’. Een man zal zeggen: ’het ligt aan de omstandigheden.’ Andersom, bij het behalen van succes, zal een vrouw zeggen ‘ik heb geluk gehad en hulp van anderen’, een man zegt ‘ja, dat heb ik goed gedaan.’ Dit maakt duidelijk dat in situaties waarin een vrouw zichzelf stevig moet neer zetten, zoals tijdens een sollicitatie procedure of een presentatie, zij geneigd is om zichzelf minder capabel in te schatten dan zij in werkelijkheid is. Daar waar je bij een mannelijke sollicitant op zoek gaat naar zijn ontwikkelpunten, zou je bij een vrouw juist kunnen zoeken naar waar ze heel goed in is, door b.v. een vraag te stellen als: wat heb jij gedaan waar je trots op bent? Je kunt er van op aan dat zij haar ontwikkelpunten zelf wel aangeeft.

‘Groepsbelang’ versus ‘eigen belang’

Spreken in het openbaar is een manier om status te verwerven en hoort daarom bij het masculiene ritueel. Vrouwen zijn bekwamer in het spreken in het privédomein en dat heeft alles te maken met de behoefte aan een veilige groep. Dus een presentatie geven of een idee inbrengen in een vergadering zijn voor veel vrouwen spannende momenten. Zij stellen het groepsbelang boven hun eigen belang en zijn geneigd hun inbreng zelf te bagatelliseren. Als leidinggevende kan je haar steunen door bijvoorbeeld je vertrouwen in haar uit te spreken. Ook kan je tijdens een vergadering de regel invoeren dat iedereen elkaar uit laat praten. Haar expliciet uit nodigen om haar agenda punt in te brengen, voorkomt dat zij als laatste spreekt terwijl iedereen z’n spullen al pakt en niet meer luistert.

Wanneer je je eenmaal bewust bent van de masculiene en feminiene communicatie rituelen, dan kunnen de oplossingen vaak eenvoudig zijn. Pas jij het toe in jouw organisatie of team, dan merk je dat vrouwen meer tot hun recht komen en zichtbaarder worden. Dat leidt tot betere prestaties, (tijd)winst en bevordert de doorstroming van vrouwen naar hogere posities. Maar bovenal creëert het een werkomgeving waar vrouwen zich gewaardeerd en thuis voelen.

Over de auteur

• 23 maart 2015
/ door
• Heleen Brinkman