Teamontwikkeling volgens Tuckman, dat werkt dus niet

Het model van Tuckman

“Ja da’s logisch, in de fase waarin we nu als team zitten is dat nu eenmaal zo.” Het kan bijna niet missen dat jij dit ook wel eens hebt gezegd of iemand hebt horen zeggen. Verwezen wordt dan vaak naar het model van B.W. Tuckman, die meer dan 50 jaar geleden een model ontwikkelde met 4 (en later 5) fasen die ieder team moet doorlopen om een optimaal functionerend team te zijn. In het Engels, omdat het zo lekker “bekt”, zijn deze fasen: forming, storming, norming, performing en adjourning. Als je geïnteresseerd bent, er staan veel artikelen over op internet, maar in dit artikel zal ik er inhoudelijk niet diep op ingaan. Want hoewel het model nog vaak wordt gebruikt als het over teamontwikkeling gaat, je kan er weinig mee.

In het algemeen is het al gevaarlijk om mensen, teams en organisaties in te delen naar kleuren, letters, kwadranten en fasen. Maar dit model van Tuckman, waarvan hij overigens zelf meermaals heeft toegegeven dat het wetenschappelijk rammelt en nauwelijks empirische basis heeft, daar moeten we nu echt maar eens mee stoppen. Het model is namelijk een totaal niet realistische weergave van de praktijk.

De praktijk is weerbarstig

Ik heb teams meegemaakt waar direct vanaf het begin een topprestatie werd geleverd. En soms loopt een team volledig vast en komt het niet meer goed. Dit is van veel zaken afhankelijk (waar Tuckman geen rekening mee hield). Denk aan de urgentie die gevoeld wordt in een organisatie. Als er gevochten moet worden voor lijfsbehoud zijn mensen in staat om boven zichzelf uit te stijgen.

Maar wie er in het team zitten maakt natuurlijk ook veel uit. Welke kwaliteiten zitten in het team? Hoeveel en welke ervaring hebben zij opgedaan bij eerdere teams waar zij in zaten? Gelooft men in de strategie van de organisatie? Is het een veilige organisatie? Hoe is het gesteld met de energie en het onderlinge vertrouwen in het team? Wie is de informele leider in het team? Wie is de leidinggevende? En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Ieder team kan en wil beter worden, maar wat hier precies voor nodig is verschilt enorm. Dr. Cees van der Zwan promoveerde in 2017 met zijn boek “Naar energieke teams. Wat te doen?” op het onderwerp teamenergie en concludeerde onder andere dat veel interventies op een team een neutraal of zelfs negatief effect hebben op de energie in teams. Overigens heeft Van der Zwan in zijn jarenlange onderzoek naar teams en hun ontwikkeling geen enkel wetenschappelijk bewijs aangetroffen voor het bestaan van fasen van ontwikkeling van teams (zoals onder andere gehanteerd door Tuckman).

Wat wel?

Nou daar zit je dan als team(leider). Het loopt niet en het moet beter. Wat moet je nu doen? Helaas, dat is dus niet makkelijk aan te geven. Ook al wil je nu het liefst een handig modelletje van me hebben. Helaas, het is geen schakelbak van een auto die je gewoon even in de volgende versnelling zet. Het is eerder zoals een wielrenner die afhankelijk van het terrein en de fase van de wedstrijd het juiste verzet in zijn versnellingen schakelt. Ik vergelijk het zelf graag met een arts die voordat hij/zij de diagnose en het behandelplan kan vaststellen, moet kunnen vertrouwen op de vergaarde kennis en ervaring, om met dat als fundament iedere patiënt weer als een unieke casus te bezien.

Dat is ook de reden dat wij als COURIUS niet werken met junior of medior consultants. Om op dit niveau de juiste adviezen te kunnen geven moet je zelf ervaren hebben hoe het is om in een team te zitten en om een team te leiden. Je moet je levens- en werkervaring al hebben opgedaan. Ervaren hebben wat wel en niet werkt. Niet gebaseerd op een theoretisch model, maar op jouw unieke situatie. Om zodoende bij jouw team het juiste stukje gereedschap aan te reiken.

Wil je hier eens over doorpraten?

Neem contact op voor meer informatie of meld je aan voor de gratis online masterclass ‘Naar een succesvol team’.

Over de auteur

• 19 februari 2019
/ door
• Jaco van der Tang

Ik ben Jaco van der Tang, Managing Partner bij COURIUS, auteur en gastdocent bij onder meer de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam. De drie passies in mijn leven: werk, sport en gezin, strijden continu om voorrang. Als deze passies in balans zijn (en dat betekent niet altijd drie x 1/3) dan ben ik gelukkig. En geluk is een mooi uitgangspunt om zelf goed werk te leveren en dat ook aan anderen over te dragen. Lees verder