Niet fompen, maar kwispelen!
Deze tekst, geschreven door Remco Claassen, is het voorwoord uit het boek Verbindend Vermogen. Remco Claassen is leiderschapsexpert, topspreker en auteur van de bestsellers IK, WIJ en Verbaal Meesterschap.
Dit boek van leiderschapstrainer en executive coach Marco Buschman gaat over verbindend vermogen in teams en organisaties. Om het belang van verbindend vermogen te duiden, zoom ik in dit voorwoord graag in op het tegendeel: wat gebeurt er als mensen – en met name leiders – verbindend vermogen missen? Het tegendeel van verbindend vermogen is het losgezongen raken van mensen in organisaties. Dit fenomeen komt in organisaties nogal eens voor…
‘Fomp-down’ voorbij
Kijk je naar de wijze waarop we organisaties de afgelopen honderd jaar hebben ingericht, dan is dat veelal een variant op het aloude militaire model. Neem alleen de term command and control maar. Commanderen en controleren. Hiërarchisch van opbouw: één hoofdcommandant aan de top van het gehele legerkorps, daaronder een legerleiding met regimenten onder zich die zich weer uitsplitsen in bataljons, compagnieën en pelotons tot we bij Jan Soldaat in de modder terechtkomen. De vertaalslag is niet moeilijk: de CEO aan de top, managementteam eronder, werkmaatschappijen, afdelingen en teams eronder tot we bij José op de helpdesk terechtkomen.
Verbindend vermogen kreeg een eeuw geleden hoofdzakelijk vorm via begrippen als chain of command. Deze chain of command was de verbindende schakel tussen de top tot op de werkvloer en moest dus helder en eenduidig zijn. Top-down dus. Eenrichtingsverkeer. En – in mijn woorden – een kwestie van fompen. ‘Fompen’ klinkt goor en dat is het ook wel een beetje. ‘Fompen’ als werkwoord gaat terug naar de tijd van de buizenpost, waar banken vroeger mee werkten. Men stopte een bericht in de koker, dat verdween in het buizenstelsel en kwam ergens anders – fomp! – weer naar boven. Mijn boodschap aan mensen: Jij wilt niet die buis zijn. Jij wilt niet dat iemand jou van bovenaf vertelt wat je moet doen. Jij bent meer dan andermans boodschappendrager. En in de rol van leidinggevende of manager moet je er op jouw beurt voor zorgen dat jij je werknemers ook niet fompt. Duw ze geen ellenlange preken door de strot en stouw ze niet vol met ’jouw dingen’. Help ze daarentegen het beste uit zichzelf te halen.
Fompen en top-down hebben hun langste tijd gehad en hiërarchie zit verbinding vaker in de weg dan dat het voor verbinding zorgt.
Gevoed worden door verschillen
Leiderschap 2.0 gaat om de zoektocht naar identiteit en drijfveren (in verbinding met jezelf), over de kracht van luisteren als vergeten vaardigheid (in verbinding met de ander), over de groei van assertiviteit naar effectiviteit (in verbinding met je team en je organisatie) en over de paradigmashift van winstgedreven naar waardengedreven werken (in verbinding met de rest van de wereld). Bij dit soort leiderschap geldt nog steeds dat het differentiëren van taken belangrijk is, maar het werk is niet meer per se hiërarchisch ingericht. Er is nog wel sprake van leiders, maar niet meer van top-downaansturing. De leidinggevende is in dit soort organisaties als het ware een dirigent die verschillende energiestromen weet te kanaliseren, weet mee te voeren, op elkaar weet af te stemmen en met elkaar weet te verbinden(!) tot een symfonie zonder partituur.
Hiertoe is het nodig dat leiders gebruik weten te maken van verschillen. Het feit dat mensen onderling verschillen is prachtig. Een groep met alleen maar energetische stuiterballen wordt één grote kermis. Zet mensen bij elkaar die voornamelijk heel veel begrip voor elkaar hebben en voor je het weet, verzand je in één empathische séance waar niemand meer iets uit zijn handen krijgt. Diversiteit: je kunt het niet bont genoeg maken.
Zorg voor cocktails van EQ en IQ, een mix van een stuiterbal, een ja-maartype en een empaat, fijn als er plek is voor de braino én voor de emo. Daar waar verschillen echter niet meer voedend zijn, daar is het de schone taak van de leider om te helpen de afstand kleiner te maken. Een te grote afstand leidt tot onbegrip en tot niet-verbonden zijn.
Vervormd ego
Uit bovenstaand betoog kunnen we vaststellen dat oude aansturing enerzijds en de verschillen waar mensen op leeglopen anderzijds eerder afstand creëren dan verbinding. Maar hiermee zijn we er nog niet. Om verder te verdiepen wat nu voor afstand zorgt, is het nodig om op het ego in te zoomen. An sich is er met het ego niets mis. Sterker nog, een uitgebalanceerd ego is de bron van al je wensen en tevens de kracht achter al jouw beslissingen. Je ego helpt je om het beste uit het leven te kunnen halen. Dankzij je ego kun je een duidelijk levenskompas creëren en ben je in staat de daadkracht te genereren om jouw koers te durven varen. Maar wel mits dit ego zich netjes ontwikkelt en binnen proporties blijft. En laat daar nu net de crux zitten. Want zowel een te groot ego als een te klein ego zitten enorm in de weg bij het behalen van de juiste resultaten. Zakelijk én privé. In het groot en in het klein.
In het licht van deze twee vervormde egostaten, nodig ik je uit om eens in je eigen organisatie rond te kijken. Daar tref je allerlei soorten mensen, maar het gaat mij nu om de Opgeblazen Brokkenpiloot (te groot ego) en de Verzuurde Angsthaas (te klein ego). Heb jij in jouw organisatie ook last van een Donald Trumpje of een Gargamel? Het gaat om mensen die grossieren in overmoed of mensen die – al dan niet verzuurd – aan zogenaamde ‘ondermoedigheid’ lijden. Om bij de laatste categorie te beginnen: dat zijn de mensen die – letterlijk – te weinig moed hebben. Het zijn de angsthazen, de boze vakbondslieden en ze vormen soms een buitencategorie aan losers. Geen gewone losers, maar zogenaamde ‘lose-losers’. Zij zijn niet op zoek naar de win-win, noch naar de win-lose, maar naar de lose-lose. Zij leven in een aura van ongelukkig zijn, verdriet en hun lokroep is vermomd in: klagen. Let wel: het zijn geen slechte mensen. Ze hebben vaak ook goede intenties, maar het komt er – sociaal gezien – meestal wat onhandig uit. Verbind je niet met ze door mee te gaan klagen, maar steun ze in hun pogingen om moed te verzamelen voor hun volgende waarachtige stap en voor de transformatie die je hen gunt.
Daarnaast heb je de types die overmoedig zijn. Dat zijn de vechters, degenen die graag scoren, die muntjes rapen en dik doen. Met hen kijk ik graag – in navolging van de ecological footprint – naar hun value footprint. Wat is de schade van hun aanwezigheid voor de omgeving?
Het ego in vervormde toestand (van leiders, van medewerkers, maar denk ook aan je eigen rol als ouder, als broer, als vriend) zorgt dat mensen op afstand komen te staan. Je raakt losgezongen van elkaar en: weg potentie, weg verbinding. Een voorbeeld. Vorig jaar verzorgde ik – op verzoek van de directie bij een bank – een twee uur durende speech. Boodschap van mijn voordracht: zorg dat je niet gefompt wordt en ga zelf ook niet fompen. De CFO had de hele tijd op de eerste rij gezeten en drukte na afloop een bos bloemen in mijn handen. Hij presteerde het vervolgens zonder gene om nog twintig minuten zogenaamde ‘bedrijfsruften’ te laten. Over kwartaalcijfers, over doelstellingen. Over outsourcen en ergens een klap op geven. Terwijl ik daar dus – met mijn bosje bloemen – naast stond. De mensen in de zaal keken alsof ze live een klysma toegediend kregen. De hele zaal werd andermaal live gefompt … Duidelijk een geval van falend leiderschap, omdat de intentie en de boodschap van de beste man niet congruent met elkaar waren.
In verbinding met jouw sterrenstatus
Het gaat erom je te verbinden met dat wat jou laat kwispelen. Waar krijg jij energie van? Energie krijg je door talent en passie te combineren. Als een van de twee wegvalt, gaat vroeg of laat je persoonlijke aardlekschakelaar om: wanneer je doet wat je goed kan, maar zónder passie, dan brand je op. Alleen passie tonen zonder dat je ergens talent voor hebt, ontaardt meestal ook in een hele droevige vertoning. Verbind je met je talent en je passie. Vind je kwispel!
Naarmate je je eigen kwispel leert herkennen, herken je ook beter hoe de staart van andere mensen erbij staat. Zie je een kwispelstaart bij je klant? Hangt de staart van je projectmedewerker troosteloos tussen zijn benen? Nog anders verwoord: kijk in relatie met anderen steeds of hart, hoofd en handen in verbinding met elkaar zijn? De uitnodiging aan leiders is om hierop te durven sturen en bijsturen in het hier en nu. Voordat het te laat is. En dat geldt niet alleen voor werkrelaties. Mijn vrouw en ik, wij volgen al jarenlang relatietherapie. Niet dat het slecht gaat met ons. Wij kiezen ervoor relatietherapie te volgen om te voorkomen dat het misgaat. Dat kan ik iedereen aanraden. Mensen verzorgen hun auto vaak beter dan hun belangrijkste relatie.
In dit boek vind je consequent en consistent door alle hoofdstukken heen deze driedeling én integratie van hart, hoofd en handen. Marco Buschman raakt met zijn persoonlijke inleidingen (hart), de teksten zijn doorspekt met gedegen theorievorming en belangrijke concepten (hoofd) én het bevat praktische handvatten om met verbindend vermogen aan de slag te gaan (handen).
Ik heb de wens dat mensen weer in het gezonde spectrum van hun eigen sterrenstatus kunnen belanden. Niet overmoedig, niet ondermoedig, maar precies goed. Niet geleid door hun te dikke ego, noch door zichzelf helemaal weg te cijferen of in klaaggedrag te eindigen. De hiernavolgende meer dan 300 pagina’s Verbindend vermogen dragen daar op een inspirerende wijze aan bij als belangrijke hulptroepen, vraagbakens en wegwijzers.
Tot slot
Ik feliciteer Marco Buschman van harte met de wijze waarop hij Verbindend vermogen als verrijkend perspectief in de leiderschapsliteratuur heeft weten neer te zetten. Rest mij alle lezers veel leesplezier toe te wensen.
Nieuwsgierig geworden naar het boek? Het is beschikbaar in papieren vorm en als E-book. Bestel het nu direct via managementboek.nl.
2 antwoorden
Stuur mij een e-mail als er vervolgreacties zijn.Stuur mij een e-mail als er nieuwe berichten zijn.