Keuzes maken? Vermijd deze 7 valkuilen!

Je succes in je leven en in je werk hangt voor een belangrijk deel af van de keuzes die je maakt. Maar hoe maak je dan de juiste keuzes? Zijn er valkuilen waar je rekening mee kunt houden als je een knoop wilt doorhakken?

Ideaalbeeld keuzes maken

We zien onszelf graag als rationele wezens die heel bewust keuzes maken. Bijvoorbeeld door alle voors en tegens te verzamelen en die tegen elkaar af te wegen. Helaas is de werkelijkheid anders. Het merendeel van onze keuzes maken we namelijk onbewust. Bij een keuze spelen volgens psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman namelijk twee denksystemen een rol:

  • Bij denksysteem 1 horen processen die onbewust en automatisch verlopen.
    Ze gaan snel en kosten weinig energie, waardoor ze voorlopen op de processen in systeem 2.
  • Bij denksysteem 2 horen processen die bewust en overdenkend zijn.
    Deze processen verlopen traag en kosten relatief veel energie. Denksysteem 2 gebruik je als je nieuwe dingen leert en als je een complexe beslissing moet nemen. Dat klinkt heel rationeel en bewust, maar ook bij de keuzes die je op denksysteem 2 maakt, liggen valkuilen op de loer.

 

Valkuil 1: beperkt kaderen

We hebben de neiging keuzes binair te formuleren als we keuzes maken: wel of niet doen, nieuw of tweedehands, ben ik hier voor of tegen. Vervolgens gaan we heftig dubben tussen die twee tegengestelde opties. Maar door slechts twee opties tegen elkaar af te wegen ontstaat tunnelvisie en opereer je binnen een beperkt kader. Mét het risico dat je niet de beste beslissing neemt.

Dit kun je voorkomen door na te gaan of er niet meerdere opties zijn. Vaak zit daar een beter alternatief tussen dan de oorspronkelijke zwart-wit keuze.

Valkuil 2: bevestigingsbias

Een menselijke en veelvoorkomende neiging is om vooral bevestiging van onze eigen voorkeuren te zoeken en te zien. Bijvoorbeeld: ‘vriend A heeft laatst ook een tweedehands gekocht en is daar heel tevreden over’. Of: ‘andere teamleden vinden ook dat …, dus…’ Bedenk dat als je een bepaald automerk overweegt, je ‘ineens’ veel meer van die auto’s ziet rijden. Dat betekent niet dat er inderdaad meer van die auto’s op de weg zijn, maar wel dat jij ze meer opmerkt.

Weersta het zoeken en denken in bevestigingen door een reality check in te bouwen. Neem een belangrijke beslissing niet in je eentje, maar regel een klankbord. Liefst iemand van wie je weet dat die objectief is en tegengas kan geven.

Valkuil 3: gekleurde bril en emoties

De derde valkuil bestaat uit je eigen korte-termijn-emoties. Als je een moeilijke beslissing moet nemen, kun je daar slapeloze nachten van krijgen. Vaak herhaal je dan steeds dezelfde argumenten en gevaren in je hoofd. Met het risico dat je iets door een zwarte bril gaat bekijken. Het omgekeerde kan ook. Je bent ergens dolblij mee en bekijkt de eerstvolgende te nemen beslissing via een roze bril.  Zo’n gekleurde bril beïnvloedt je beslissing.

Probeer je bewust te zijn van je stemming en emoties voor je een beslissing neemt. Neem eerst afstand van je emotie voordat je een keuze maakt.

gekleurde bril bij nemen beslissing Valkuil 4: overmoed

De vierde valkuil bij het maken van een keuze is overmoed. Het is menselijk om te denken dat je meer weet dan je feitelijk weet over hoe de toekomst zich zal ontwikkelen. We overschatten dan ons eigen vermogen om nauwkeurige voorspellingen te doen. Wanneer we een verwachting over de toekomst formuleren, richten we ons op informatie die dichtbij en voorhanden is en dan trekken we conclusies uit die informatie.

Probeer dit overmoed in te dammen door zelfkritisch te blijven. Door de rol van advocaat van de duivel aan te nemen zoek je actief naar tegenargumenten en informatie die een andere kant belicht. Houd rekening met mogelijke negatieve uitkomsten.

Valkuil 5: ongeduld

Vaak voel je je gedwongen om een beslissing snel te nemen. Je denkt alle benodigde feiten wel te hebben en snelle beslissers worden in onze maatschappij vaak geprezen om hun besluitvaardigheid. Maar dit ongeduld kan het keuzeproces schaden.

Sta jezelf daarom toe om wat langer in een ‘ik weet het nog niet’-fase te blijven. Geef jezelf ruimte en tijd en de kans om afstand te nemen. Bijvoorbeeld door iets anders te doen. Dat geeft vaak helderheid en inzichten waardoor je een betere beslissing neemt.

Valkuil 6: niet kiezen is ook kiezen

Kiezen voor het een betekent dat je niet kiest voor iets anders. Dat lijkt evident. Soms lijkt het dan een oplossing om maar niet te kiezen. Maar wanneer je geen keuze maakt, kies je in feite voor het voortzetten van de bestaande situatie. Dat is niet erg als die situatie een goede oplossing is. Maar dat is niet altijd het geval.

Probeer daarom bestaande situaties regelmatig te analyseren en vraag je af of je hier misschien gaandeweg ingerold bent en of dit is wat je wilt. Maak er vervolgens een bewuste keuze van en soms betekent dat alsnog nee zeggen tegen iets.

Valkuil 7: beperkende overtuigingen

Je overtuigingen kunnen je voor allerlei narigheid behoeden. Maar ze kunnen ook in negatieve zin bijdragen aan een beslissing. Ze kunnen bijvoorbeeld ontstaan uit angst voor verlies (reputatie, status, iets materieels), uit perfectionisme of een behoefte aan positieve bekrachtiging. In dat geval kunnen ze het maken van een weloverwogen keuze behoorlijk in de weg zitten.

Probeer jouw denkpatronen te doorgronden en te herkennen en weeg af in hoeverre een (irrationele) overtuiging invloed heeft op de keuze die je wilt maken.

1 antwoord

    Stuur mij een e-mail als er vervolgreacties zijn.Stuur mij een e-mail als er nieuwe berichten zijn.

    Plaats een Reactie

    Meepraten?
    Draag gerust bij!

    Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    *
    *