De reis van de held
Joseph Campbell (1) heeft na het bestuderen van vele oude mythen, sprookjes en andere verhalen een patroon ontdekt in hun structuur. Wat die verhalen gemeen hebben is dat ze over een hoofdpersoon gaan die op zoek gaat naar zijn eigen identiteit. Op deze levensreis of spirituele zoektocht doorloopt hij zeven fasen. Al deze fasen zijn ook in de wereld om ons heen terug te vinden, bijvoorbeeld in films. Kijk maar eens naar bijgaande video waarin de bekende films Wizard of Oz, Star Wars en Harry Potter worden geprojecteerd op het werk van Campbell.
Fase 1: De oproep
Het kan je zomaar overkomen, dat gevoel dat je in dit leven ‘iets te doen hebt’ dat groter is dan jijzelf. Je kunt het nog niet goed benoemen of de consequenties ervan overzien. Je weet tegelijkertijd dat het er is, dat je op reis moet gaan. Dat gevoel kan voortkomen uit een impactvolle gebeurtenis (bijvoorbeeld een ziekte, ontslag, scheiding of ongeluk) of door een onverwachte situatie (je leest bijvoorbeeld iets, je ziet een film of je ontmoet iemand). Je wordt wakker geschud en je weet één ding zeker: er staat je iets te doen. Je kunt het even in het moment heel helder zien en voelen; het beschrijven is echter lastig.
Fase 2: De weerstanden
Je hebt een wake-upcall gehad en bent even helemaal extatisch. Daarna slaat het goede gevoel om in twijfel en angst. Kan je het wel? Durf je het? Mag je het? Wat zijn de consequenties van het op reis gaan? En ben je bereid deze te aanvaarden? Meerdere subpersoonlijkheden gaan kortstondig of langdurig de interne dialoog aan over verlangen en angst. De avonturier, de gelovige en de held willen op reis. De criticaster, de zekerheidszoeker en de twijfelaar willen het liefst de situatie behouden zoals die nu is. Naar welke interne stem luister je, ga je op reis of niet? En wat is de invloed van de mensen in je omgeving op je beslissing? Het is een fase die, als je de twijfel recht in de ogen kijkt, leidt tot commitment en volharding.
Fase 3: De mentoren
De mentoren komen op je pad. Ze steunen je in de verschillende fasen door het aanbieden van nieuwe inzichten en kennis, het verschaffen van nieuwe perspectieven, het verzorgen van introducties bij de juiste mensen, et cetera. Het lijkt wel of ze precies op het juiste moment verschijnen. Maar het kan ook dat je ze al jaren kent en ze ineens met dat nieuwe inzicht aankomen. Toeval of voorbestemming? Blijkbaar ben je er klaar voor ze te ontmoeten. Mentoren hoeven overigens geen mensen te zijn. Ze kunnen ook een boek zijn dat je net dat duwtje in de rug geeft dat je nodig hebt. Of een film … Twee soorten mentoren die veelvuldig voorkomen zijn de liberator en de unlocker. De liberator (ver)leidt je tot de volgende stap, het nemen van een beslissing of het kiezen van een pad. De unlocker is directer en dwingt je door confrontatie tot het maken van keuzes.
Fase 4: De oversteek
Het moment is daar dat je verlangen zo groot is geworden dat je ja zegt tegen het avontuur. Om hier te komen heb je al flinke stappen gezet. Je bent klaar voor het onbekende. Dit moment van ja zeggen voelt spannend én bevrijdend. Je maakt vanuit de comfortabele en bekende wereld de oversteek naar de nieuwe wereld. De reis is nu echt begonnen en je weet nog niet wat je daar te wachten staat. En of de oversteek nu vloeiend is verlopen of met een schok gaat, één ding is duidelijk: er is geen weg terug.
Fase 5: De beproevingen
Als je op reis bent in de nieuwe wereld ervaar je mee- en tegenvallers. Je doorzettingsvermogen wordt op de proef gesteld en je moet nieuwe vaardigheden ontwikkelen. En hoewel het soms lijkt alsof de hele wereld samenspant om je niet te laten slagen, is de belangrijkste overwinning die je kunt boeken die in de strijd tegen jezelf. Hoe ga je om met tegenslag, met mensen die je afwijzen of laten vallen, met je angsten, et cetera. Blijf je volharden, of haak je af? Volg je jouw verlangen, of schik je je naar de wensen van anderen? Geef je anderen de schuld of zoek je naar waar jij invloed op hebt? Blijf je hangen in excuses waarom iets niet kan, of ga je op zoek naar mogelijkheden? Blijft het bij nadenken, of kom je in actie? Je leert immers alleen door in actie te komen, ook als de actie niet succesvol is. En omdat beproevingen altijd onverwachts komen, kun je je er maar deels op voorbereiden. Het belangrijkste is dan ook om in het hier en nu te ervaren wat er is, wat er gevraagd wordt, wat er nodig is, et cetera.
Fase 6: De schat
Het verkrijgen van de schat is waar de reis om begonnen is. Vooraf had je ideeën over wat het zou kunnen zijn en hoe het eruit zou zien. Tijdens de reis kun je erachter komen dat de schat toch iets anders is. Het kan iets tastbaars zijn (bijvoorbeeld een nieuw huis), een ervaring (bijvoorbeeld persoonlijke waarden waarnaar je gaat leven) of een verandering van je persoonlijke situatie (bijvoorbeeld een nieuwe relatie of baan). Hoe groots en meeslepend of juist klein en alledaags de impact van de schat ook is, het maakt niet uit. Elke verandering telt, voor jou en voor de wereld om je heen. Eén ding weet je zeker, jij bent blijvend veranderd en daarmee verander jij anderen ook.
Fase 7: De terugkeer
Je hebt de schat verkregen en daarmee start je terugreis naar je oude wereld. Onderdeel van de terugreis is het internaliseren van de schat zodat het een onderdeel wordt van wie je bent, van je denken en handelen. En, de terugreis kan nog best spannend zijn met een laatste beproeving. Wellicht heb je nieuwe vrienden gemaakt en besef je tegelijkertijd dat het tijd wordt oude vrienden los te laten. Of wellicht word je door je nieuwe vaardigheden en kennis door anderen voor betweterig of arrogant uitgemaakt. Of misschien probeert een vijand de schat van je af te nemen om het als zijn eigen schat in de wereld te zetten. Hoe dan ook, na je terugkeer ziet de oude wereld er anders uit, omdat je haar door nieuwe ogen ziet. Geniet van je nieuwe leven en wees dankbaar. Gun jezelf de tijd om je nieuwe ik te aanvaarden en … om je te laten verrassen door een nieuwe oproep voor de volgende reis die zich aandient.
Welke reis heb jij afgelegd om tot dit punt in je leven te komen waar je nu bent?
(1) – Campbell, J. De held met de duizend gezichten. De oorspronkelijke betekenis van de verhalen uit de godsdienst en de mythologie. Amsterdam: Atlas Contact.
1 antwoord
Stuur mij een e-mail als er vervolgreacties zijn.Stuur mij een e-mail als er nieuwe berichten zijn.